ANONİM ŞİRKETLERDE HİSSE DEVRİ DÜZENLEMELERİ; TTK- 198 BİLDİRİMİ
ANONİM ŞİRKETLERDE TTK 198 UYARINCA PAY DEVİRLERİ
A. GİRİŞ
Anonim şirketlerdeki pay devirleri kamuya açıklık prensibi içerisinde değerlendirildiğinden kural olarak tescil ve ilana tabi değildir. Bununla birlikte 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (“TTK”) ve 27 Ocak 2013 tarihli ve 28541 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Ticaret Sicili Yönetmeliği (“TSY”) düzenlemelerinde belirlenen oranların varlığı halinde, istisnai olarak anonim şirketlerdeki pay devirlerin tescil ve ilan ettirilmesi zorunluluğu düzenlenmiştir.
TTK’nin 198. maddesindeki düzenleme, anonim şirketlerde hangi pay devirlerinin tescil ve ilana tabi olduğunu düzenlemektedir. Buna göre;
“Bir teşebbüs, anonim şirketinin ya da başka bir sermaye şirketinin, sermayesinin doğrudan ya da dolaylı olarak, %5’ini,%10’unu, %20’sini, %25’ini, %50’sini, %67’sini veya %100’ünü temsil eden miktarda paylarına sahip olduğu veya sermaye şirketindeki mevcut paylarının bu yüzdelerin altına düştüğü takdirde teşebbüs bu söz konusu hisse değişikliğini on günlük süre içerisinde payı iktisap edilen sermaye şirketine ve yetkili makamlara bildirmekle yükümlüdür.”
TTK’nin bu düzenlemesi bağlamında anonim şirkete, şirketteki hissedarlık durumunda düzenlenmiş bulunan oranlar çerçevesinde oluşacak değişikliği ticaret siciline tescil ve ilan ettirmesi konusunda zorunluluk yükletilmiştir.
Benzer düzenleme TSY’nin 107. maddesinde de bulunmaktadır. Buna göre;
“Bir teşebbüs veya bir ticaret şirketi; bir sermaye şirketinin sermayesinin, doğrudan veya dolaylı olarak yüzde beşini, onunu, yirmisini, yirmi beşini, otuz üçünü, ellisini, altmış yedisini veya yüzde yüzünü temsil eden miktarda paylarına sahip olduğu veya payları bu yüzdelerin altına düştüğü takdirde; teşebbüs veya ticaret şirketi, durumu söz konusu işlemlerin tamamlanmasını izleyen on gün içinde, sermaye şirketine ve Kanun ile diğer kanunlarda gösterilen yetkili makamlara bildirir.”
TSY’de düzenlenen işbu hüküm ve devamındaki fıkralar, TTK’nin 198. maddesinde yer alan düzenlemeyi desteklemekte; aynı zamanda uygulama usul ve esaslarına ilişkin açıklamalarda bulunmaktadır.
B. BİLDİRİM ve BİLDİRİM USULÜ
Açıkladığımız üzere anonim şirketlerde kural olarak bildirim ve tescil yükümlülüğü olmamakla birlikte, anonim şirkette yer alan payların TTK’nin 198. maddesinde yer alan oranlarca değişmesi durumunda bildirim yükümlülüğü doğmaktadır.
Bu düzenlemedeki bildirim yükümlülüğünün önem arz eden kısmı, sadece aşılan değil aynı zamanda ulaşılmış olan yüzdelik dilimin de belirtilmesi gerektiğine ilişkindir. Buna ilaveten anonim şirketin yönetim kurulu, işbu bildirimi yapmakla sorumlu tutulmaktadır.
C. BİLDİRİM SÜRESİ
TTK’nin 198. maddesindeki düzenleme uyarınca; anonim şirketlerde kanuni sınırın aşılması durumunda yapılması zorunlu olan bildirim süresi 10 gündür. Burada düzenlenmiş bulunan 10 günlük süre, elinde kanuni sınırları aşan (ya da altında kalan) oranda pay bulunduran hisse sahibi teşebbüsün; söz konusu paylar kendi sermayesini temsil eden anonim şirkete bildirimde bulunması için düzenlenmiş bir süredir. Öte yandan hatırlatmakta fayda görmekteyiz ki, işbu bildirim yükümlülüğü yalnızca elinde kanuni sınırları aşan ortanda pay bulunduran hisse sahibi teşebbüsün, bir şirketler topluluğuna dahil olması haline özeldir. Nitekim işbu 10 günlük süre içerisinde bildirimde bulunulmamasının en önemli görülecek sonucu; tüzel kişinin pay sahipliğine ilişkin haklarının donacak olmasıdır. İlgili süre içerisinde meydana gelen değişikliklerin bildirmemesi durumunda, paylara ilişkin ilgili oy hakları kullanılamayacaktır. Oyun daha önceden kullanılmış olması durumunda ise kullanılmış olan oy geçersiz kabul edilecektir. Oy hakkının yanı sıra genel olarak pay sahipliği haklarını dondurduğundan dolayı, pay sahibinin yönetime katılma hakkı da donacak ve buna bağlı olarak genel kurul toplantılarına girme hakkını da kaybedecektir.
Bunun yanında TSY’nin 107. maddesinde birbirinden bağımsız, iki aşamalı bildirim süresi öngörülmüştür. TTK’nin 198. maddesi uyarınca da düzenlendiği üzere buradaki ilk süre; pay devrini gerçekleştirecek olanlarca, pay devrinden itibaren başlayacak 10 günlük süre içince anonim şirkete bildirimde bulunulmasına ilişkindir. Bu 10 günlük bildirim süresinin sonunda ise ikinci 10 günlük süre başlayacak; anonim şirket, bundan sonra başlayacak olan bir diğer 10 günlük süre içerisinde ticaret siciline başvuru yapıp, şirketteki pay oranlarının değişikliğini tescil ve ilan ettirecektir.
Anonim şirketin yönetim kurulu üyelerine getirilen ilave bir bildirim yükümlülüğü vardır. TTK’nin 198. maddesindeki düzenleme uyarınca; anonim şirketin yönetim kurulu üyeleri ve yöneticilerinin kendileri veya birinci dereceden akrabalarının iktisap ettikleri paylar açısından ayrıca bildirim yükümlülüğü getirilmiş bulunmaktadır.
D. ANONİM ŞİRKETİN TTK’NİN 198. MADDESİ UYARINCA BİLDİRİM İŞLEMİ
Görüldüğü üzere; TTK’nin 198. maddesine göre ortakların sermayeye katılma oranlarında, TTK’de yazılı sınırlara göre meydana gelmiş değişiklikler tescil ve ilana tabidir.
Ticaret Siciline başvuru için;
- Şirketi temsile sınırsız yetkili yönetim kurulu üyesi veya üyelerince imzalı dilekçe ve ekinde pay defterinin ilgili sayfasının noter tasdikli sureti ile veya
- Pay devirlerine yer verilmeksizin alınacak yönetim kurulu kararı ile
başvurulması gerekmektedir.
Daha fazla bilgi için lütfen irtibata geçin;