SOSYAL MEDYA ETKİLEYİCİLERİ TARAFINDAN YAPILAN TİCARİ REKLAM VE HAKSIZ TİCARİ UYGULAMALAR HAKKINDA KILAVUZ YAYIMLANDI. PEKİ KILAVUZ NELER GETİRİYOR?

4 Mayıs 2021 tarihinde Reklam Kurulu (“Kurul”) tarafından hazırlanmış olan Sosyal Medya Etkileyicileri Tarafından Yapılan Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Hakkında Kılavuz (“Kılavuz”) Kurul kararı ile yürürlüğe girerek Ticaret Bakanlığınca 5 Mayıs 2021’de yayımlandı.

Kılavuz, genel anlamıyla “Influencer Marketing” uygulamalarının düzenlemekte ve bu uygulamaların ne şekilde yapılacağına dair usulleri düzenlemektedir.

Influencer Marketing Nedir?

Sosyal medya ve teknolojinin hayatımızda kapladığı alanların genişlemesiyle birlikte reklamcılık sektörü de çağın gerekliliklerine göre yeniden şekillenmiştir. Influencer Marketing’e değinmeden önce Influencer’ın tanımına bakmak gereklidir. En kaba tabirle Instagram, Twitter, Youtube gibi sosyal medya kanallarında fazla takipçisi olan kişiler Influencer olarak değerlendirebilir. Ancak asıl olan Influencer’ların insanların davranışlarını etkileyen ya da değiştiren kişiler olmasıdır. Influencer’ların hitap ettiği takipçileri; onların deneyim ve paylaşımlarının samimiyetine güvenip satın alma alışkanlıklarını değiştirebilmektedirler. Influencer’ların dijital medya kanallarında kitleleri etkileme gücü kullanılarak yaptığı pazarlamalara da basit bir tanımla Influencer Marketing denebilir.

Kılavuz Neler Getiriyor?

Kılavuz 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun (“Kanun”) ve 10 Ocak 2015 tarihli Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği (“Yönetmelik”) dayanak alınarak hazırlanmıştır.

Kılavuz, Influencer kavramını “Sosyal Medya Etkileyicisi” olarak adlandırmış “Sosyal medya hesabı üzerinden kendisine veya reklam verene ait bir mal veya hizmetin satışını ya da kiralanmasını sağlamak, hedef kitleyi oluşturanları bilgilendirmek veya ikna etmek amacıyla pazarlama iletişiminde bulunan kişi” olarak tanımlamıştır.

Kılavuz ile getirilen temel ilkeler ve yükümlülüklerden en önemlisi kuşkusuz ki Influencer’lar tarafından yapılacak reklamların açık ve anlaşılır şekilde ifade edilmesi ve ayırt edilebilir olması zorunlu kılınmasıdır.

Kılavuz’da düzenlenen açıklamalar her bir mecra grubu ve içerik tipi için oldukça çeşitli olmakla birlikte genel olarak söz konusu paylaşımın reklam olduğunun açıkça belirtilmesi amacı taşımaktadır. İlgili mecraya göre değişmekle; “#Reklam, #Sponsor, #İşbirliği gibi etiketler ve Bu video [reklam veren] reklamlarını içermektedir.” gibi açıklamalar konulması Kurul tarafından belirtilmiştir. Görüldüğü üzere Kılavuz yalnızca ücretli reklamları değil hediye olarak Influencer’lara gönderilen ürünleri de içermektedir. Ayrıca bu yükümlülüklere aykırılık halinde yalnızca Influencer’lar değil reklam verenler, reklam ajansları ve mecra kuruluşları da mevzuata uyum hususunda ayrı ayrı sorumlu tutulacaklardır.

Yükümlülüklere Uyulmaması Durumunda Yaptırımlar

Kılavuz’un dayanak alınarak hazırlanmış olduğu Kanun’un 63. maddesi Reklam Kurulu’nun görev ve yetkilerini düzenlemektedir. Kurul; ticari reklamlarda uyulması gereken ilkeleri belirleme, inceleme ve denetim yapma, denetimler sonucu durdurma, düzeltme ve idari para cezası verme yetkilerini haizdir. Dolayısı ile Kılavuz’a aykırılık durumunda Reklam Kurulu yetkileri kapsamında yaptırım uygulayabilecektir. 2021 yılı itibarıyla, internet üzerinden gerçekleştiren reklamların hukuka aykırı olması halinde verilecek idari para cezası miktarı 114.326 TL’dir.

Kılavuz Bir Yenilik Getiriyor mu?

Yönetmelik ve Kanun incelendiğinde Kılavuz’un aslında bir yenilik getirmediği açıktır. Şöyle ki; hem Kanun hem de Yönetmelik ile örtülü reklam ve haksız ticari uygulamaların tanımları yapılmakta, yasak ve yaptırıma tabi olduğu belirtilmektedir. Daha basitçe açıklamak gerekir ise; Influencer’ların reklam olduğunu belirtmeden yapmış oldukları ticari reklamlar ve sponsorlu içerikler Kılavuzdan evvel de mevzuata aykırı olmaktaydı.

Görüldüğü üzere 2015’ten beri yürürlükte olan Yönetmelik ile Influencer’lar tarafından yapılan örtülü reklamların yasak olduğu, yaptırımlara tabi olduğu açık olmakla; Reklam Kurulu’nun yayımladığı Kılavuz yalnızca açıklayıcı özelliğe sahiptir ve uyarı niteliğindedir.